گاز گرفتگی با منوکسید کربن

گاز گرفتگی با منوکسید کربن

راه‌های تولید منوكسید كربن
سوختن كامل زمانی انجام می شود كه اكسیژن كافی وجود داشته باشد . هوای مورد نیاز مخصوصاً دردستگاههای گرم كننده ،‌باید خارج از محیط تأمین شود و گازهای تولید شده ناشی از سوختن مانند گاز كربنیك و منواكسید كربن باید درخارج از محیط تخلیه شود . در وسایل گرمازای دودكش دار درصورتی كه دودكش بدون نقص باشد عمل تهویه دود (‌ورود اكسیژن لازم و تخلیه گازهای مصرفی )‌به خوبی از طریق دودكش ،‌انجام می شود ،‌ اما در وسایل گرما زا با شعله رو باز و بدون دودكش این شرایط فراهم نیست بنا برا ین وسایل اكسیژن لازم برای سوختن را ازهمان محیط می گیرد و طبعاً گازهای مصرفی حاصل از سوختن را نیز به همان محیط بر می گرداند و متأسفانه با توجه به سرمای هوا شهروندان راه های تهویه هواكش پنجره ها و دریچه های كولر و درها را نیز می بندند و درنتیجه عمل تهویه هوا به درستی انجام نمی شود و دراثر سوختن ناقص و وجود گازهای مضر خصوصاً گاز CO درمحیط درافراد مسمومیت ایجاد می شود .
بسیاری از مردم تصور می كنند كه پدیده « گاز گرفتگی » و ایجاد گاز CO تنها دراثر سوختن ناقص زغال چوب ایجاد می شود و برای همین بسیاری به این گاز كشنده نام (( گاز كرسی )) و یا ذغال داده اند درصورتی كه همان طور كه ذكر شد این گاز دراثر سوختن ناقص هر ماده سوختنی ممكن است ایجاد شود .

منوكسید كربن چگونه می كشد ! 
مرگ براثر گازگرفتگی فرمول ساده ای دارد . گاز منوكسید كربن بدون بو است كه به دنبال سوخت زغال ،‌آبگرمكن ،‌بخاری گازی و سوخت ناقص خودرو تولید می شود . این گاز اگر چه سبك تر از هواست اما قابلیت انتشار بسیار زیادی درمحیط دارد و به همین دلیل درتمامی نقاط مثلاً یك اتاق اعم از بالا و پایی به سرعت متراكم می شود .
هنگامی كه منوكسید كربن تنفس می كنید ،‌این گاز به راحتی از ریه وارد جریان خون می شود و به هموگلوبین خون متصل می شود . هموگلوبین تركیبی است كه درگلبول های سرخ خون وجود دارد كه اكسیژن را دربدن حمل می كند و دربافت های محیطی آن را برای استفاده سلول ها آزاد می كند . هنگامی كه منوكسید كربن به هموگلوبین متصل می شود ،‌دیگر آن را رها نمی كند . چرا كه میل تركیب آن با هموگلوبین ۳۰۰ برابر بیشتر از اكسیژن است . اگر میزان منوكسید كربن خون بالا رود ،‌ میزان هموگلوبین آزاد و در دسترس برای انتقال اكسیژن كاهش می یابد . مغز و سایر بافت ها كه نیاز به اكسیژن دارند تا سوخت و ساز طبیعی خود را انجام دهند . وقتی این تركیب صورت می گیرد اكسیژن دیگر به بافت ها نرسیده بنابراین سریعاً باعث مسمومیت شده و سلسله عصبی فلج می شود و قدرت هرگونه اقدامی از مسموم سلب می شود و مسموم به نوعی به خواب و مرگ آرام تن درمی دهد .

علائم مسمومیت با منوكسید كربن
علائم بالینی دراثر ایجاد تركیب منوكسید كربن با گلبول قرمز خون تا زمانی كه كمتراز ۲۰ درصد تركیب شده باشد ،‌مشهود نیست . اما درغلظت بیش از ۲۰ درصد فرد دچار كندی تنفس و دربیش از ۳۰ درصد تعداد تنفس و ضربان قلب دردقیقه افزایش یافته و فرد دچار سر درد ،‌تهوع و ضعف می شود .
دربیش از ۴۰ درصد فرد دچار كاهش حافظه ،‌ اختلال حركتی و گیجی شده و دربیش از ۵۰ درصد فرد دچار علائمی نظیر علائمی كه فرد مصرف كننده الكل دارد ،‌خواهد شد كه منجر به سنگ كوب شدن ،‌ناتوانی درحركت اندام می شود درصورتی كه دراین حالت هنوز فرد هوشیار است اما نمی تواند خود را نجات دهد و درمرحله تركیب بیش از ۶۰ درصدی منوكسید كربن با گلبول قرمز خون ،‌ فرد دچار عدم هوشیاری ،‌بی اختیاری ادرار و مدفوع و درنهایت منجر به مرگ می شود .
عوارض ناشی از قرارگرفتن درمعرض منوكسید كربن پس ازنجات افراد شامل سردرد ،‌سرگیجه ،‌ضعف عضلانی ،‌اختلال حافظه و حتی ناشنوایی است كه این افراد تا مدت ها پس از حادثه دچار آن خواهند بود .
افرادی كه به دلایلی نظیر فعالیت دركوره های فاقد تهویه مناسب دچار مسمومیت های مزمن منوكسید كربن می شوند دچار علائمی نظیر رنگ پریدگی مداوم ،‌كم اشتهایی ،‌ضعف عضلانی و سردرد خفیف هستند .

راهكار نجات از مسمومیت
اگر كسی با گاز منوكسید كربن دچار گازگرفتگی و مسمومیت شده باشد باید او را به سرعت از محیط آلوده خارج كرده و درتماس با هوای آزاد گذاشت . درمسمومیت های شدید بایستی به مصدوم تنفس مصنوعی داده شود و چنانچه مقدور باشد تنفس با اكسیژن بر تنفس با هوای آزاد ارجحیت دارد . استفاده از اكسیژن ۱۰۰ درصد و گرم نگه داشتن بدن مصدوم و استفاده از آنتی بیو تیك ها برای پیشگیری از عفونت های احتمالی اقدام های درمانی تكمیلی است كه دربیمارستان به مصدومان ارائه می شود .
اگر فكر می كنید درمعرض منوكسید كربن قرارگرفته اید ،‌ باید فوراً از هوای آزاد تنفس كنید . درها و پنجره ها را باز كنید و یا بهتر از آن ،‌خانه را ترك كنید . اجاق ،‌شومینه و هر وسیله درحال اشتعال دیگر را خاموش كنید . اگر كاملاً مطمئنید مشكل از منوكسید كربن است ،‌به آتش نشانی اطلاع دهید یا دست كم سرویس كاری را برای بررسی وسائل گرم كننده مختلف درخانه بیاورید . منوكسید كربن درغلظت های بالا می تواند در طول چند دقیقه فرد را بكشد .

اصول ایمنی و پیشگیری از گاز گرفتگی و مسمومیت با منوكسید كربن
كنترل و انسداد منافذ مسیر دودكش قبل از راه اندازی بخاری بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت به شمار می‌رود.
همچنین داشتن كلاهك مخصوص برای دودكش در پشت بام‌ها به منظور جلوگیری از خاموش شدن بخاری و در پی آن انتشار گاز (Co) از اهمیت بالایی برخوردار است و بخاری‌های بدون دودكش به هیچ عنوان از تولید گاز “Co”جلوگیری نمی كند.

پیشگیری از مسمومیت با گاز “Co”بسیار ساده است:
-استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است و بخاری‌های بدون دودكش به هیچ عنوان از تولید گاز “Co”جلوگیری نمی كند.
-دقت و توجه به داغ بودن دودكش نیز بهترین آزمایش سلامت دودكش است. اگر لوله دودكش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودكش است. در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با باز كردن قسمتی از درب یا پنجره، تهویه در محیط ایجاد كنید.
-رنگ شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی باشد و چنانچه رنگ شعله قرمز ،‌زرد یا نارنجی باشد، حتما نقص در سوخت رسانی و كمبود اكسیژن در محیط است كه سریعا باید تعمیر و سوخت رسانی شود. اگر رنگ شعله بخاری آبی نباشد ممكن است هوای كافی به بخاری نرسد و تولید گاز منوكسید كربن كند.
-در صورت استفاده وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمام روزنه‌های جریان هوا در منزل بویژه اتاق خواب مسدود شود.
-از نصب آبگرمكن در حمام، روشن كردن شعله‌های اجاق گاز در آشپز خانه برای گرم نگه داشتن محیط داخل خانه باید جدا خودداری كرد.
-شومینه مشترك برای چند واحد در صورت كوچك بودن اندازه مجرای خروجی و لوله كشی آن باعث برگشت دود از شومینه روشن طبقات پایین به داخل آپارتمان در شومینه خاموش طبقات بالاتر می‌شود.
– انتهای تمام دودكش‌ها باید حداقل یك متر از سطح پشت بام و حداقل یك متر از دیوار جانبی بام فاصله داشته و دارای كلاهك مخصوص (بشكل H) باشد.
-دودكش و اتصالات آن باید از جنس مقاوم و بدون هیچ گونه منفذ یا نشتی در تمام آن باشد و بكار گیری لوله‌های آكاردئونی آلومینیومی مجاز نیست.
-شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت و رو به بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
-قطر لوله دودكش باید مساوی یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه گاز سوز باشد.
-اگر فضای خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مركزی گرم می‌كنید، درز بندی و بستن منافذ به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلامانع است.
-در صورتی كه از بخاری‌های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می‌كنید، حتما مختصری تهویه از طریق درب یا پنجره در فضا ایجاد و از درز بندی و بستن كامل منافذ خودداری كنید.
-از قرار دادن لوله خروجی بخاری به داخل ظرف آب جدا خودداری كنید.
-از بكار بردن وسایل گرمایشی بدون نصب دودكش و یا دارای نقص در دودكش جدا خودداری كنید.
-آبگرمكن‌های دیواری گازی اگر به مدت طولانی روشن باشند، خطرناك می‌شوند.
-بكار گیری آبگرمكن‌های دیواری در فضاهای بسته یا مكان‌های بدون جریان هوا مجاز نیست.
-هر وسیله گاز سوز باید دارای یك دودكش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد.
-تمام مسیر دودكش‌ها را به منظور اطمینان از هدایت مناسب محصولات احتراق به فضای بیرون كنترل كنید.
-هیچ گاه از كباب پز یا منقل درون، گاراژ یا محوطه بسته استفاده نكنید.
-هیچگاه از چراغ یا بخاری نفتی یا گازی كه بدون دودكش است، درون خانه، بخصوص هنگام خواب استفاده نكنید.
-تعمیر وسائل گرمایشی توسط افراد غیر مجرب و بی تجربه و یا نصب آنها توسط افراد خانواده باعث ایجاد خطر می‌شود.