تهویه در عملیات مبارزه با حریق

تهویه در عملیات مبارزه با حریق 

جابجایی هوای داغ ، دود یا دیگر غبارات معلق آلود هوای یک ساختمان و جایگزینی آن با همای تازه را تهویه گویند.در صورت بروز حریق ، چنانچه تهویه به درستی انجام شود، نتایج زیر را در پی دارد :

۱- زندگی افراد را نجات می دهد.

۲-شرایط اطفاء آتش ، آسان تر می شود.

۳-کاهش خسارات را در پی دارد.

اولین مورد مهم و قابل ملاحظه در حادثه آتش سوزی، توجه به ایمنی آتش نشانان و متصرفین ساختمان می باشد. آسان ترین و موثرترین شیوه دستیابی به ایمنی انجام تهویه در مراحل اولیه آتش سوزی است که نهایتا باعث ایجاد یک اتمسفر هوای قابل قبول و سالم در محل می گردد. کاهش خسارت در آتش سوزی یکی از الویت های مهم، روشن و بدیهی عملیات است . اما حضور گازهای خطرناک حاصل از آتش سوزی و وضعیت رشد و گسترش حریق می تواند در تصمیم گیری فرمانده مبنی بر انجام تهویه در مراحل اولیه حریق و یا پس از کنترل حریق، تاثیرگذار باشد.

گازهای خطرناک در خلال آتش سوزی عبارتند از :

منواکسید کربن که دارای پهنه اشتعال ۱۲ تا ۷۴ درصد می باشد، دی اکسیدکربن،سیانید هیدروژن،دی اکسید نیتروژن،آمونیاک، یا جابجایی گازهای حاصل از آتش سوزی که در نواحی بالای محل حریق تجمع نموده اند، دمای داخلی ساختمان کاهش و ریسک فلش آور یا بک درفت به حداقل می رسد، بدین نحو فضای کاری ایمن (هوای سالم) برای آتش نشانان و افراد در حال خروج از محل ایجاد می شود.

در تکنیک های جدید مبارزه با حریق این نگرش سنتی که بعد از اطفاء حریق نسبت به انجام تهویه برای جابجایی دود اقدام شود، تغییر نموده و به روز شده است ، انجام تهویه در مرحله اولیه آتش سوزی منجر به ایجاد هوایی تازه و سالم و نیز کاهش ریسک برای آتش نشانان می شود . همچنین باعث می گردد تا عملیات جستجو و انجام عملیات آتش نشانی سریع تر ، ایمن و کامل تر انجام گردد. از مزیت های دیگر تهویه ، کاهش سریع دما و کاهش سطح مونواکسیدکربن در سراسر محل حریق می باشد.

منحنی شماره نشان می دهد که ابتدا، زمانی که در مرحله اولیه آتش سوزی، افراد آتش نشان با حریق مواجه می شوند، شدت حریق افزایشی است. ولی پس از استفاده از تهویه تاکتیکی، روند رشد آتش سوزی کاهش می یابد.

تکنیک های انجام تهویه تاکتیکی:

–تهویه افقی یا عمودی

–تهویه طبیعی یا مکانیکی استفاده از این تکنیک ها باید در مراحل اولیه اطفاء آتش سوزی برنامه ریزی شود و از ایمنی افراد گروه در خلال فرآیند تهویه،اطمینان حاصل شود.

در انجام تهویه، موارد زیر تاثیر گذارند:

-موقعیت یا محل حریق

-موقعیت یا محل ساکنین

-اسباب و اثاثیه داخل ساختمان

-ساختار ساختمان

-وضعیت توسعه آتش سوزی

-جهت وزش باد *

تهویه عمودی

انجام تهویه عمودی از قسمت بالای حریق، صرفا جهت کمک به کاهش توسعه ثانویه حریق می باشد.این کار باعث خروج گازهای داغ، سمی و قابل استعال، از طریق بازشوهای ایجاد شده می شود. تهویه عمودی در موارد زیر انجام می شود :

-وقوع آتش سوزی در فضاهای سقف و زیر شیروانی

-جایی که انجام تهویه افقی سخت باشد.

-وقوع حریق در شفت یا کانال های عمودی بلند

-وقتی حریق به فضای خالی ساختمان وارد شده باشد.

-وقوع آتش سوزی در کارخانه ای روباز و بزرگ

-وقوع حریق در ساختمان های بدون پنجره روش های ایجاد بازشو:

-برداشتن کاشی یا روکش سقف بیرونی -شکستن نورگیرهای سقفی (در استفاده از سکوهای هیدرولیکی توجه نمایید)

-برداشتن درب های حفاظ سقف در ساختمان های بلند

-ذوب شدن نورگیرهای پلاستیکی پلکسی گلاس( نورگیر سقفی بعضی از ساختمان ها از پرسپکس می باشد، می توانید اجازه دهید تا در حریق، این نورگیر سقفی پلاستیکی، ذوب و یک مسیر تهویه ایجاد گردد.

هنگامی که فرمانده حادثه تصمیم به انجام تهویه عمودی در مواجه با شرایط سخت حریق می گیرد، همواره در ذهن خود به این مسئله توجه نماید، آیا زمانی که افراد آتش نشان در حال انجام وظایف شان هستند،ارزسابی ریسک مداوم و پویا صورت می گیرد؟

نکات ایمنی:

-نسبت به خروج شعله و محصولات حریق با فشار از طریق بازشوها،آگاهی داشته و مراقبت نمایید.

-حتی اگر بازشو دود، آتش نشانان را در خطر قرار داده باشد، صرفا جهت ایمنی اقدام به بریدن تمام بام یا سقف نکنید.

-جهت وزش باد را چک کنید و مطمئن شوید که پشت به باد هستید.

-از وجود یک رشته لوله آبدار با فشار مناسب، در محل خروجی اطمینان حاصل نمائید.این سر لوله آبدار می تواند برای خنک کردن مستقیم دود از خروجی استفاده شود.هرگز آب را به مدخل بازشو نگیرید.

-استفاده از دستگاه تنفسی برای تیم های عملیاتی تهویه، ضروری است.

-هنگامی که اولین خروجی دود جهت انجام تهویه ایجاد گردید، افراد را در معرض خروجی دود قرار ندهید و آنها را از محل خطر دور سازید.

-مطمئن شوید که یک راه خروج ثانویه برای افراد گروه، وجود دارد.

-همیشه از قسمت های مستحکم سقف و بام استفاده کنید و روی بام به صورت اریب راه نروید.

-نسبت به وجود بازشوهای روی بام مثل نورگیر و دریچه تهویه آگاهی داشته باشید.

– همواره علائم و نشانه های مربوط به ریزش ساختمان را چک کنید. *

تهویه افقی:

مهمترین فاکتور در انجام تهویه افقی،استفاده از جهت وزش باد است تا بیشترین بازدهی در انجام تهویه صورت گیرد.

از طریق این شکل می توان مشاهده نمود که در یک طرف این ساختمان فشار زیاد و در طرف دیگر فشار کمی وجود دارد. شناسایی جهت وزش باد، در مراحل اولیه توسط فرمانده گروه می تواند به انجام تهویه طبیعی توسط افراد آتش نشان کمک کند.

این شکل نشان می دهد که باز کزدن یک بازشو در جهت رو به وزش باد و دیگری در سمت پشت ساختمان (پشت باد) به افراد آتش نشان در محل حریق کمک خواهد نمود و فضایی ایمن جهت ورود آتش نسانان ایجاد می گردد.فرماندهان گروه باید نسبت به توسعه آتش سوزی از طریق ایجاد یک بازسو در ساختمان آگاهی داشته باشند.دانش و اطلاعات تاکتیکی در مورد تهویه و نیز ازتباطات خوب در ایجاد خروجی دود باید استفاده شوند و مطمئن گردید که از باد موجود جهت بازدهی بیشتر در امر تهویه استفاده گردد.

شیوه راه های انجام تهویه

تهاجمی و تدافعی

تهویه تهاجمی: در این حالت یک خروجی نزدیک به حریق ایجاد می شود تا اثر مستقیم بر گسترش آن داشته و نیز وضعیت ایمنی را برای آتش نشانان برقرار نماید که به آن تهویه تهاجمی گفته می شود.

استفاده از این روش بیشترین اثر را در خارج کردن حرارت و دیگر محصولات حریق از محط ایجاد می نماید.

بیرون راندن محصولات حریق از ساختمان به آتش نشانان اجازه می دهد تا وارد محیط شده با وضوح دید بهتر، بدون هیچ نگرانی از کاهش دید، جستجو را سریع انجام دهند.

تهویه تدافعی : بازشوهایی دور از محل آتش سوزی را تهویه تدافعی می گویند که باعث بهبود دسترسی و خروج از محل گردیده ولی بر حریق یا توسعه آن تاثیری نخواهد داشت.علاوه بر این برای انجام تهویه تدافعی لازم است تا تهویه قسمت به قسمت بخش های دود گرفته (به جز محل اصلی حریق) انجام گردد.در این روش، تهویه دود اتاق به اتاق با استفاده از فن فشار مثبت یا وزش باد از خروجی دود انجام می شود.

زمانی که تهویه تدافعی در مورد یک اتاق انجام گردید، درب اتاق بسته و همین فرآیند برای اتاق بعدی الی آخر انجام می گردد تا اتاق های دود گرفته ، کاملا از دود تخلیه شوند.

نکات ایمنی:

-در محل خروجی دود هرگز آب را به سمت محل بازشو دود و خروجی نگیرید.زیرا این کار باعث مسدود شدن خروجی و راندن حریق و محصولات آن به داخل، جایی که آتش نشانان در حال کار می باشند، می شود.

-به علائم و نشانه های فلش آور و بک درفت کمک نمی کند.

-از درب و پنجره ها به روش درست استفاده نمایید و مطمئن شوید که درب و پنجره ها به طور نا خواسته بسته نشده اند.

– محل خروجی دود باید به وسیله یک سرلوله آب شارژ شده، محافظت شود.(جهت خنک کردن دودهای خروجی از محل)

*تهویه مکانیکی:

تهویه مکانیکی با استفاده از سه مکانیسم زیر انجام می شود:

فن های فشار مثبت، فن های فشار منفی و تهویه هیدرولیکی( به وسیله یک سیال)

استفاده از حالت اسپری آب با فاصله ۶۰ سانتی متری از پنچره ساختمان که با زاویه ۶۰ درجه،۸۰ تا ۹۰ درصد از سطح محل خروجی (پنجره) را پوشش می دهد. و از این طریق خروج دود از محل ۲ تا ۴ برابر افزایش می یابد. معایب

-آب به سازه و ساختار ساختمان خسارت وارد می کند.

-در شرایط آب و هوایی سرد، ممکن است یخ زدن ایجاد گردد.

-منابع آب در دسترس کاهش می یابد.

-نازل و خروجی آب در جایی بلند، داخل محیطی خطرناک قرار گیرد.

هفت قانون طلایی ایمنی:

۱-زمانی که فرمانده حادثه تصمیم بر انجام تهویه داشته باشد،تهویه صورت گیرد.

۲-زمانی که سر لوله آی شارژ و آماده باشد، خروجی دود جهت تهویه ایجاد گردد.

۳-خروجی دود تا حد امکان باید به محل کانون حریق نزدیک باشد.

۴-خروجی دود در بالاتربن نقطه ایجاد گردد.

۵-خروجی دود در سمت پشت به باد ایجاد شود.

۶-ابتدا خروجی دود ایجاد، سپس تهویه در مراحل اولیه انجام گردد.

۷-هرگز آب را مستقیما به حالت جت به داخل خروجی دود نزنید. سیستم های تهویه هوا (خنک کنده و گرم کننده هوا)

مهم تریم ریسک های مربوط به ان نوع سیستم ها شامل موارد زیر می باشد:

-این سیستم ها به صورت خاصی ساخته شده اند.

-استفاده از این سیستم ها، نیازمند اطلاعات و دانش بالا می باشد.

-برای این سیستم ها لازم است تا شخصی به عنوان پاسخگو یا مراقب سیستم در حین استفاده، وجود داشته باشد.

-احتمال سرایت آتش سوزی به صورت ناخواسته وجود دارد.