مروری بر ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف اعلام حریق (قسمت۲)

مروری بر ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف اعلام حریق (قسمت۲)

سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر:

در این سیستم تمام المان های بکار گرفته شده از قبیل:

کاشف ها، شستی ها،زنگ ها،ماژول های ورودی و خروجی توسط یک کد یا آدرس شناسایی کرده و شرایط آن را همراه با اطلاعات توصیفی بر روی صفحه نمایشگر جهت استفاده و هدایت سریع مسئولین ایمنی و یا ساکنین به نمایش می گذارد.

سیستم های اعلام حریق دستی:

در این سیستم تعدادی شستی و زنگ در نقاط مورد نظر نصب و توسط یک زون مشترک یا مستقل،به منبع تغذیه متصل می گردد. در حالت عادی، شستی ها باز بوده و جریان از مدار عبود نمی نماید. در صورتی که یکی از شستی ها فعال شود،جریان در مدار برقرار گردیده و کلیه زنگ ها و یا آژیر ها در زون مشترک فعال خواهند شد . زون مستقل هر شستی فقط زنگ یا زنگ های مربوطه به مدار خودش را به صدا در می آورد.

سقف کاذب:

پوششی معمولا از مصالح سبک است که به وسیله آویز هایی به سقف اصلی متصل می گردد و کاربرد آن ایجاد فضایی جهت عبور لوله ها،کانال های تاسیسات ،کابل های برق و کاهش ارتفاع سقف اصلی می باشد.

شبکه بارنده خودکار(اسپرینکلر):

سیستم بارنده آبی است و از مجموعه ای از مخازن، پمپ ها،لوله ها، شیرها و نازل های ثابت تخلیه آب (اسپرینکلر) تشکیل شده است. این نازل ها معمولا دارای فیوز(الکتریکی/مکانیکی)حساس حرارتی بوده که در صورت وقوع حریق و رسیدن گرما به آنها، عمل کرده و با پاشش آب ضمن ایجاد منطقه ای خنک و مناسب جهت فرار ساکنین ، به عمل اطفای حریق کمک می کند.

شستی اعلام حریق:

شستی اعلام حریق با قابلیت عملکرد در زمانی کوتاه است. در راهرو ها و درب های خروجی،قسمت های ورودی و محل اجتماعات نصب می شود و با فشردن شیشه مخصوص ، پیامی به مرکز کنترل اعلام حریق ارسال و از آن پس ،عملیات برنامه ریزی شده در سیستم های اعلام حریق، فعال می گردد.

فاصله پیمایش:

فاصله ای که فرد برای رسیدن از یک نقطه به نقطه دیگر طی می کند را مسیر پیمایش گویند.

کابل شیلددار:

نوعی کابل دارای محافظ مخصوص فلزی که از القای الکترومغناطیسی به کابل جلوگیری می کند.

کابل نسوز:

کابلی که دارای پوشش مناسب بوده و می تواند به مدت حداقل ۲ ساعت در مجاورت حریق با دمای معین ،بدون آسیب دیدگی و کاهش کارایی ، در برابر حرارت مقاومت نماید.

کاشف پرتوئی:

کاشف پرتوئی از دو قسمت فرستنده و گیرنده (آینه) تشکیل شده که فرستنده وظیفه ارسال پرنوها و گیرنده (آینه)وظیفه دریافت(انعکاس)پرتوها را به عهده دارد.با قطع مسیر پرتو توسط دود، فرآیند آشکارسازی حریق صورت می گیرد. حداکثر برد طولی این نوع کاشف ۱۰۰ متر و عرض آن ۵/۷ متر از طرفین محور پرتو می باشد. کاشف ترکیبی:

این نوع کاشف ها به دو محصول حریق نظیر:دود و حرارت واکنش نشان داده و با استفاده از الگوریتم و یا مدل کشف حریق که از قبل در درون آن طراحی شده ، ضمن کاهش اعلام کاذب ،سرعت پاسخگویی را نیز افزایش می دهد.

کاهش حرارتی افزایشی:

این کاشف به افزایش مقدار مشخصی از دما در یک زمان مشخص در محیط واکنش نشان می دهد. این کاشف ها می توانند نوع دمای ثابت را نیز در بر داشته باشد.

کاشف حرارتی ثابت:

این کاشف در درجه حرارت مشخصی (مثلا ۵۸ درجه سانتی گراد) فعال می شود.

کاشف خطی دودی:

در این کاشف ها کشف حریق در طول یک خط صورت می گیرد.نمونه های این کاشف ها دودی خطی یا بیم (Beam) و کابل های حس کننده حرارتی و یا نسل جدید از نوع فیبر نوری با استفاده از امواج لیزر می باشد.

کاشف دودی نقطه ای:

این نوع کاشف ها در مقابل دود حاصل از آتش سوزی ها یا کندسوزی های اولیه حساس بوده و واکنش نشان می دهند. کاشف های دودی به دو نوع یونیزه و نوری (اپتیکال) تقسیم می شوند. کاشف های دودی یونیزه به ذرات ریز با قطر کمتر از یک میکرون دود حساس می باشند. کاشف های دودی نوری نیز به دو روش مستقیم و غیر مستقیم (با استفاده از پدیده تفرق نور ) تولید می شوند که نوع دوم به دلیل حساسیت و دقت بیشتر و اعلام کاذب کمتر ، امروز بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

کاشف شعله ای:

به محض تولید گازهای داغ ناشی از آتش سوزی ، انرژی تشعشعی به شکل تشعشعات مادون قرمز ، نور مرئی و تشعشعات ماوراء بنفش تولید می شوند.کاشف های شعله ای طوری طراحی شده اند که در مقابل این تشعشعات واکنش نشان می دهند.(تذکر: کاشف ها فقط جهت تشعشعات مادون قرمز و ماوراء بنفش طراحی و ساخته شده اند.)

کاشف گازی:

این کاشف با استفاده از حسگرهای الکتروشیمیایی و در نوع قدیمی از نوع فلز گداخته ، میزان انتشار گاز مورد نظر را تشخیص داده و در صورت تجاوز از حد آستانه (Threshold) ، جهت انجام فرآیندهای بعدی، به پانل مرکزی اعلام خطر می نمایند.

کاشف موضعی:

این نوع کاشف نیاز به سیم کشی و در مکان های کوچک و کم جمعیت نصب شده عمل کشف و اعلام حریق را انجام می دهند. کاشف نقطه ای: در این کاشف جزء حس کننده در یک نقطه مشخص قرار می گیرد.این کاشف ها بیشتر از نوع دودی ، حرارتی و گازی ( گاز منواکسید کربن، گازهای سمی و قابل انفجار ) می باشد.

کاشف نمونه گیر:

این نوع کاشف هوای موجود در محل را از طریق پمپ یا جریان هوای کانال های تهویه مکش نموده و بوسیله لوله هایی به دستگاه مرکزی که آن را آنالیز می کند، می فرستد.

این سیستم از سه بخش زیر تشکیل شده است:

الف)دستگاه مرکزی که حس کننده دود درون آن قرار دارد.

ب)لوله های انتقال دهنده دود از نقاظ مورد نظر به دستگاه مرکزی

ج)پمپ مکش جهت مکیدن هوا و عبور دادن هوا از نقاط مورد نظر به داخل دستگاه مرکزی

کف کاذب:

فضای روی کف ساختمان که معمولا به منظور عبور تاسیسات الکتریکی و مکانیکی ایجاد می گردد و معمولا در بناهایی نظیر ساختمان های مدرن اداری،مخابرات ، مرکز داده ها و یا سکوهای نمایش وجود دارد.ارتفاع کف های کاذب بین ۵۰ تا ۱۲۰۰ میلی متر می باشد.

مساحت تحت پوشش کاشف:

مساحت ناحیه ای که هر کاشف حریق می تواند تحت نظارت داشته و در صورت بروز حریق در ناحیه مذکور ، توانایی کشف آن را دارد.

میانجی:

در سیستم های اعلام حریق، در هر دو گونه آدرس پذیر و متعارف،می توان از تجهیزات جانبی با نام “میانجی” و یا ماژول “واسطه” به منظور ایجاد ارتباط و هدایت سیستم های جنبی در یک تصرف مانند:

آسانسور، پمپ های آتش نشانی، دمنده های فشار مثبت،اگزاست فن و سایر تجهیزاتی که لازم است از سیستم اعلام حریق فرمان گرفته و خاموش یا روشن شوند. این واسطه ها می توانند روی زون در سیستم متعارف و روی لوپ در سیستم ادرس پذیر نصب شده و بر اساس نوع آن و نحوه ارتباط با تجهیزات جانبی ، عمل قطع یا وصل را اعمال نمایند. تجهیزات واسطه امکان کنترلی داشته و نمی توان از آنها برای برق رسانی ، به خصوص برای تجهیزات پر مصرف استفاده نمود.

هشدار حریق بصری:

نوعی هشدار دهنده حریق که با استفاده از عوامل دیداری نظیر:چراغ و تابلوهای هشدار دهنده مخصوص،ساکنین را از خطر مطلع می سازد.

کلیات :

۱-محصولات مورد استفاده در یک سیستم های اعلام حریق می بایست دارای نمایندگی رسمی، معتبر و فعال در تهران باشند.

۲-فروشنده یا نماینده می بایست گواهی گارانتی ۱ ساله و خدمات پس از فروش حداقل ۵ ساله را ارائه نماید. ۳-روی تمامی قطعات علامت های زیر باید قابل رویت باشد:

-کاشف، آژیر،شستی،پانل مرکزیو اینترفیس

۴-تمامی قطعات اصلی سیستم اعلام حریق می بایست مورد تایید یکی از آزمایشگاه های معتبر بوده و از سوی آزمایشگاه مذکور مطابق استانداردهای NFPA یا BS(EN54) مورد آزمایش قرار گرفته و گواهی نامه رسمی معتبر اخذ کرده باشد.(گواهی آزمایشگاه باید از طریق سایت مختص آن آزمایشگاه ، قابل پیگیری باشد.)

۵-آزمایشگاه های مورد تایید سازمان عبارتند از:

BRI(LPCB), BSI, VDS, FM, UL, AFNOR 

۶-قطعات استفاده شده در یک پروژه می بایست با یکدیگر سازگار بوده و شرایط آن به یکی از روش های زیر احراز می گردد:

تمامی قطعات ساخت یک کارخانه باشند.

در صورتی که قطعات ساخت یک کارخانه نباشند، ارائه مدارک مثبته فنی مورد تایید ،دال بر تطبیق مشخصات فنی ضروری است.

در صورت عدم رعایت موارد بالا ، گواهی سازگاری قطعات توسط آزمایشگاه مورد تایید به گونه ای که در سایت آزمایشگاه قابل پیگری باشد،مورد تایید است.کابل های مورد استفاده در کابل کشی سیستم کشف و اعلام حریق باید دارای استاندارد ایران و یا استانداردهای معتبر خارجی باشد.

۷-چراغ های اضطراری و نمایش دهنده ها می بایست از نوع مرغوب موجود در بازار باشند.

۸-طراحی و اجرای سیستم های کشف و اعلام حریق باید بر اساس ضوابط این دستورالعمل و استانداردهای مراجع معتبر و مورد تایید سازمان آتش نشانی شهر تهران عبارتند از:ا

ستاندارد ملی ایران،NFPA,BS/EN

۹-سازمان آتش نشانی شهر تهران در طراحی و اجرای سیستم های کشف و اعلام حریق، هر دو استاندارد NFPA,BS/EN را قابل قبول می داند. بدیهی است برای اطلاع از جزئیات (detail) در موارد خاص ، مهندسین باید به متون اصلی استانداردهای فوق مراجعه نمایند.

ضوابط ساختمان ها:

۱-کلیه تصرف های مسکونی با ارتفاع ۵ طبقه و بیشتر روی زمین باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار و دستی مجهز شوند.

۲-تصرف های آموزشی و فرهنگی با هر تعداد طبقه ، آزمایشگاه ها و سایت های کامپیوتری باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار و دستی مجهز شوند.

۳-فضاهای موجود در تاترها ، سینماها و تمامی تصرف های تجمعی با هر تعداد طبقه ، می بایست به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار و دستی مجهز گردند.

۴-طراحی ، اجرا، نصب و هر گونه تغییر،تبدیل و توسعه در سیستم های کشف و اعلام حریق در بناها باید مطابق معیارها و استانداردهای معتبر و توسط متخصصان کارآزموده صورت گیرد.

۵-در تمامی بناهایی که نصب سیستم های کشف و اعلام حریق خودکار ضروری می باشد، سیستم اعلام و هشدار دستی نیز الزامی می باشد.

۶-کلیه هتل ها، متل ها، مسافرخانه ها و خوابگاه ها با هر تعداد طبقه باید به سیستم های کشف و اعلام حریق آدرس پذیر مجهز شوند.

۷-بخش های دارای محتویات قابل احتراق در تصرف های آموزشی ، فرهنگی از قبیل: کتابخانه، آزمایشگاه، سالن اجتماعات و … باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار مجهز شوند.

۸-در تصرف های درمانی،مراقبتی می بایست تمام راهروها ، بخش های مراقبتی و نظارتی بیمارستان ها، مراکز توانبخشی ، آسایشگاه ها،درمانگاه ها، شیرخوارگاه ها، مهدهای کودک و کودکستان ها و خانه های سالمندان به سیستم های کشف و اعلام حریق خودکار مجهز شوند.

۹-بناهای اداری ، حرفه ای دارای هر تعداد طبقه و مساحت و یا زیر تراز تخلیه خروج ،باید به سیستم های کشف و اعلام حریق خودکار مجهز گردند.

۱۰-بناهای کسبی ، تجاری و صنعتی با هر تعداد طبقه و مساحت و یا زیر بنا،باید به سیستم های کشف و اعلام حریق خودکار مجهز گردند.

۱۱-تصرف های انباری باید به سیستم های کشف و اعلام حریق خودکار مجهز شوند.مگر در مواردی که انبار دارای محتویات غیر قابل احتراق و کم خطر باشد که به تایید سازمان آتش رسانی رسیده باشد.

۱۲-تصرف های مخاطره آمیز باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار مجهز شوند.

۱۳-حداقل قطر یا سطح مقطع سیم هادی اعلام حریق باید مطابق دستور کارخانه سازنده باشد.حداقل سطح مقطع سیم های مورد استفاده نباید کمتر از ۱ میلی متر مربع باشد.

۱۴-فاصله کابل اعلام و اطفا حریق با سایر کابل ها باید حداقل ۳۰ سانتی متر باشد.

۱۵-استفاده از اتصالات ، مفصل بندی و سربندی غیر استاندارد در اجزاء سیستم اعلام حریق اکیدا ممنوع است . به عنوان مثال استفاده از نوار چسب غیر قابل قبول می باشد.

۱۶٫عدم استفاده از سر سیم و سر کابل در اتصال کابل یا سیم به ترمینال ها و یا عدم برخورداری عدم اتصال ها از استحکام لازم ، غیر قابل قبول است.

۱۷-اتصال سیم زمین (با مقاومت کمتر از ۵ اهم)به پنل اعلام مرکزی الزامی است.

۱۸-تمام کابل های اعلام حریق در فضاهای بیرونی و پارکینگ باید از داخل لوله های فلزی عبور کنند.

۱۹-کابل های آژیر های اعلام حریق باید از نوع مقاوم انتخاب شوند. در اماکن صنعتی و حرفه ای تمام کابل کشی سیستم اعلام و اطفاء خودکار باید از نوع مقاوم حریق باشند.

۲۰-در تمام اجزاء سیم کشی سیستم های اعلام حریق،رنگ سیم ها باید یکنواخت و مشابه یکدیگر و متمایز از سایر سیم کشی ها باشد.

۲۱-استفاده از کابل های با تنوع رنگ مختلف ممنوع است.

۲۲- در صورت استفاده از کابل هوایی برای سیستم های اعلام حریق در فضای باز،قبل از اتصال به اولین عنصر اعلام حریق از هر طرف باید به سیستم ضد صاعقه مجهز شوند.

۲۳-در صورتی که طول کابل در فضای باز بیش از ۶۰۰ متر باشد، می بایست در فواصل ۶۰۰ متری یک دستگاه صاعقه گیر نصب گردد.

۲۴-تمام مدارهای تغذیه اعم از باتری و برق شهر می بایست به فیوز با آمپر مناسب مجهز گردند.فیوزهایی با آمپر بیش از ۲ و یا ولتاژ بیشتر از ۴۰ ولت بایستی از نوع پوشش دار و دارای درپوش انتخاب شوند.

۲۵-سیستم برق و ورودی پنل مرکزی اعلام حریق باید دارای تجهیزات حفاظتی ضد صاعقه باشد.

۲۶-کابل کشی سیستم های اعلام آدرس پذیر باید مطابق دستور کارخانه انجام شده و ترجیحا از نوع شیلددار استفاده شود.در صورت استفاده از کابل شیلددار ، اتصال شیلد تمامی کابل ها به سیم زمین ساختمان الزامی است