مروری بر ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف و اعلام حریق(قسمت۱)

مروری بر ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف و اعلام حریق(قسمت۱)

با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجا شده به این سازمان ، متاسفانه عدم آگاهی از اصول ایمنی ساختمان ها و بعضا کوتاهی افراد مسئول، هر ساله حوادث و سوانح تلخ بسیاری را موجب شده و خسارات مالی و جانی فراوانی را به شهروندان محترم تحمیل می نماید. از این روی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران بر آن شده است تا با کنترل و نظارت بر رعایت اصول ایمنی در طراحی و اجرای ساختمان ها، ضمن بهبود ساخت و ساز ها ، آسایش شهروندان را تامین نماید . در این راستا گردآوری ضوابط و مقررات ایمنی ساختمان در دستور کار معاونت پیشگیری و حفاظت از حریق این سازمان قرار گرفت تا ضمن راهنمایی مسئولین محترم دفاتر فنی و مهندسین گرامی ، بستر مناسبی جهت اطلاع رسانی به اربابان رجوع فراهم آید. مجموعه ضوابط و مقررات ایمنی آتش نشانی ، در سه بخش ضوابط ایمنی معماری ، ضوابط ایمنی تاسیسات مکانیکی و اطفاء حریق و همچنین ضوابط ایمنی تاسیسات الکتریکی و اعلام حریق گردآوری شده است.ضوابط سیستم های کشف و اعلام حریق شامل: انتخاب انواع کاشف ها ، کارکرد و شرایط استفاده آنها، نحوه طراحی ، جانمایی و نصب آنها در فضاهای مختلف ، پنل های مرکزی اعلام حریق، سیستم های هشدار دستی و اتوماتیک و … می باشد.این ضوابط بر اساس دو استاندارد معتبر و مرتبط NFPA-72 ( مجموعه دستورالعمل ها و استانداردهای ایمنی و آتش نشانی ایالات متحده آمریکا – فصل اعلام حریق ) استخراج شده است.طراحی و اجرای سیستم های کشف و اعلام حریق توسط شرکت های مجری باید تنها بر اساس ضوابط ذکر شده باشد.شرایط طراحی با استناد به یکی از استانداردهای ذکر شده،مورد پذیرش سازمان است و امکان استفاده همزمان از هز دو استاندارد در یک پروژه ( نیمی از یک استاندارد و نیمی از استاندارد دیگر)وجود ندارد.

تعاریف:

آژیر: وسیله ای است هشدار دهنده که در صورت بروز خطر ، توسط سیستم اعلام حریق فعال شده و با تولید صدایی با قدرت کافی ، ساکنین و متصرفان را آگاه می سازد.

باتری خشک: نوعی باتری که در ساخت آن از مواد اسیدی و مایع استفاده نشده باشد.

 پنلمرکزی اعلام حریق: دستگاهی است که تمام اجزا سیستم اعلام در یک منطقه حفاظت شده ، از طریق این دستگاه پایش شده و در صورت دریافت هر گونه علامت بروز آتش سوزی و یا خرابی ، از طریق تحریک دستگاه های هشدار دهنده ، خبر رسانی می کند. تصرف های نه گانه: تصرف های نه گانه شامل: تصرف های مسکونی، آموزشی-تربیتی، درمانی و مراقبتی، تجمعی،اداری و حرفه ای ، کسبی و تجاری، صنعتی، انباری و تصرف های مخاطره آمیز می باشد.

۱-تصرف کم خطر: تصرفاتی هستند که مقدار و یا میزان اشتعال محتویات آن کم بوده و میزات نرخ حرارت آزاد شده از حریق های احتمالی آنها ، پایین است.

۲-تصرف میان خطر(گروه۱): تصرفاتی که میزان احتراق در آنها کم، مقدار مواد سوختنی متوسط و ارتفاع توده های مواد سوختنی از ۴/۲ متر بیشتر نباشد. در این تصرفات ، حریق های با نرخ آزاد سازی حرارتی متوسط مورد انتظار است.

۳-تصرف پر خطر(گروه۱): تصرفاتی که قابلیت احتراق محتویات بسیار بالا بوده و گرد و خاک،پرز و ضایعات موجود، منجر به ایجاد حریق های با قابلیت گسترش سریع و امکان سرایت بالا با نرخ بالای آزاد سازی حرارت می شوند. در این تصرفات ، مایعات قابل اشتعال وجود نداشته یا اندک است.

تصرف پر خطر(گروه۲): تصرفاتی با مقادیر متوسط یا بالای مایعات قابل احتراق یا قابل اشتعال و یا تصرفاتی که حفاظت از مواد قابل احتراق بسیار مهم و گسترده است.

چراغ نشانگر حریق: چراغی است که با شدت نور مطابق استانداردهای معتبر و با رنگ مشخص ، جهت آگهی افراد حاضر در محیط حفاظت شده مورد استفاده قرار می گیرد. درب دودبند: ترکیبی از درب ، قاب ، لوله و دیگر متعلقات می باشد که از حرکت دود توسط محدود کردن مقدار هوایی که می تواند از میان درب های بازشو عبور کند،جلوگیری می کند.

درب مقاوم حریق: دربی که با انجام “آزمایش حریق استاندارد”حائز شرایط مقاومت و محافظت در برابر حریق ، در مدت زمان مشخص باشد.

دریچه های دمنده: دریچه های سقفی یا دیواری ای است که جهت دمیدن هوای تازه، از طریق دستگاه های هواساز ، کولر، فن فشار مثبت و یا هوای تازه به داخل فضا ، در نظر گرفته می شود.

دیوار کاذب: جداکننده هایی از جنس چوب ، پی وی سی و یا مصالح ساختمانی سبک است که به صورت موقتی یا دائم ، تفکیک نسبی فضاها را انجام می دهند. زون اعلام حریق: منطقه ای شامل یک یا چند فضا که با توجه به کاربری فضاها و گستردگی آنها، مشخص شده و شامل ادوات اعلام حریق نظیر:کاشف،شستی و … بوده و در پانل مرکزی به صورت جداگانه تعریف می شود.

هر زون اعلام حریق باد دارای شرایط زیر باشد:  

مساحت هر زون اعلام حریق نباید از ۲۰۰۰ متر مربع تجاوز نماید.

  حداکثر مسافت طی شده در داخل یک زون تا محل حریق نباید از ۶۰ متر مربع تجاوز نماید.  

در صورتی می توان یک ساختمان را یک زون اعلام حریق در نظر گرفت که مساحت هر طبقه آن کمتر از ۳۰۰ متر مربع باشد.  

در مکان هایی که مساحت طبقه از ۳۰۰ متر مربع تجاوز نماید . تمام زون ها باید به یک طبقه محدود گردند.  

پلکان ها ، شفت های آسانسور یا دیگر شفت های عمودی ( بدون حوزه بندی ) باید به صورت زون های جداگانه شناخته شوند.  

در مکان هایی که در آن از سیستم کشف و اعلام حریق آدرس پ ذیر استفاده شده است. بروز دو خطا در سیستم نباید موجب این شود که منطقه حفاظت شده ای با مساحت بیش از ۱۰۰۰۰ متر مربع از مدار خارج شود.

سیستم کشف و اعلام حریق: سیستمی متشکل از دستگاه های کاشف ، آژیر ها،چراغ های هشدار دهنده و ماژول های مختلف که در صورت بروز حریق، در کمترین زمان ممکن آن را کشف کرده و ضمن آگاه سازی ساکنان و متصرفان از خطر، می تواند فعال سازی سیستم های تهویه ، اطفای اتوماتیک ،کنترل آسانسور ، باز و بسته کردن دمپرهای آتش و دود و همچنین عملیاتی از این قبیل را انجام دهد.

سیستم اعلان حریق خودکار : این سیستم علاوه بر شستی ، زنگ و آژیر دارای کاشف های اتوماتیک (دود، حرارت و شعله) و یک تابلو کنترل مرکزی می باشد که علاوه بر اعلام دستی ، امکان اعلام اتوماتیک آتش سوزی(در اثر دریافت حرارت، دود و … ناشی از آتش سوزی) را مهیا نموده و همچنین نشان دهنده طبقه و بخش یا حتی فضایی که آتش سوزی از آن محل شروع شده است . در واقع یک سیستم اتماتیک به کمک میکروپروسسور ، کلیه فضاهای مورد نظر را به صورت دائمی کنترل و حفاظت می نماید. این سیستم نقش مهمی در جلوگیری از توسعه آتش سوزی دارد.

سیستم اعلام حریق متعارف(۲مرحله ای): نوعی از دستگاه ها و تجهیزات خودکار اعلام حریق می باشد که سیگنال الکتریکی آنها از نوع آنالوگ (غیر دیجیتال) می باشد.

این نوع سیستم به دو روش طراحی و اجرا می شود:

الف) سیستم اعلام حریق با قابلیت عملکرد آژیر یا زنگ مختص زون(زونال)

ب)سیستم اعلام حریق با قابلیت عملکرد همزمانی کلیه زنگ ها و آژیرها

در این سیستم ، منطقه مورد نظرم بر حسب نیاز به چند منطقه (زون) تقسیم می شود.

هر منطقه توسط دو زوج سیم ( کابل) کاشف ها،شستی ها زنگ ها را پوشش می دهد که دارای مدار اعلام حریق مستقل است . به محض شروع آتش در بنا، زنگ یا آژیر تمام منطقه ها به صدا در خواهد آمد